Zihinde canlandırmanın önemini anlattıktan sonra, zihinde mükemmel çalışmalar yapmanın ve onları prova etmenin performansı nasıl etkileyeceği düşüncesi akla gelebilir. Antrenman yapmak daha yararlı olmaz mı? Bu düşünce başlangıçta çok doğaldır. Örneğin, zihinsel canlandırmanın etkisini bile azaltabilecek birçok deyim günlük konuşma dilimize yerleşmiştir: "Aç tavuk kendini buğday ambarında sanır", "Bakmakla öğrenilseydi kediler kasap olurdu."
İlk olarak, gerçek gibi yapılan zihinsel egzersizlerde harcanan eforla, fiziksel olarak harcanan efor hemen hemen birbirine eşittir. Beyin gerçek bir şey ile canlı biçimde hayal edilen olayları seçemez ve iki olayı da aynı şekilde değerlendirir. Bu çalışma, olimpiyatlarda kayakçı Richard Suinn üzerinde denenmiştir. Suinn'in çalışma sırasında elektrotlarla saptanan elektrik aktivitesi ile aynı çalışmayı zihninde tekrar ettiğinde oluşan elektrik aktivitesi birbirine yakın bulunmuştur. Aynı çalışma Arizona basketbol takımı üzerinde de yapılmıştır. Takım içinde seçilen ilk beş kişi sahada serbest atış yaparken, diğer beş oyuncudan aynı harekeden otururken zihinlerinde yapmaları istenmiş ve araştırmayı yürütenler, iki deneyde de aynı miktarda enerjinin harcandığı sonucuna varmıştır.
Araştırmacılar, bu sonuçlardan yola çıkarak, zihnin gerçek olarak yapılan bir deneyim ile parlak ve canlı şekilde hayal edilen bir durum arasındaki farkı ayırt edemediğini iddia etmişlerdir. Zihin, fiziksel olarak yapılan bir deneyim sırasında veya canlı bir hayal fonksiyonunu kullandığında aynı sinir yolları ve nöro-kimyasal mekanizmaları harekete geçirir . O halde zihinde canlandırma ya da gerçek deneyimlerin birbirinden üstün olmadığını söyleyebiliriz. Bunları bir bütün olarak kullanmak ise sporcuyu yüksek performansa taşıyan itici gücü sağlayacaktır.
Bir basketbolcu iseniz ve kendinizi sahada sürekli güzel ve teknik şut atarken, zor durumlarda bile sinirlenmeyen, sakin, güçlü biri olarak canlandırırsanız, sinir sisteminizi yeniden programlamaya başlarsınız. Aynı teknik çalışmada olduğu gibi zihninizde canlandırma işlevini bol bol tekrar ederseniz o konuda uzmanlaşırsınız.
Zihinde canlandırma, özellikle teknik gelişme sağlayarak sporcunun psikolojik kişisel değerlerine yeni bir bakış getireceği gibi, kendini daha güçlü, dayanıklı, mücadeleci ve yılmayan bir birey olarak geliştirmesine de katkıda bulunur.
Daha özlü bir anlatımla, zihinde canlandırma, sporcu ya da herhangi bir insanın biyo-bilgisayarı olan beynini, istenen yönde programlaması diye de tanımlanabilir.
Zihinde canlandırmanın ikinci etkisi, sporcunun kendine bir iç bakış sağlayabilmesidir. Sporcu zihninde kendi fazlalık ve eksikliklerini tanımlayabilir. Geliştireceği bir teknik ya da davranışı yeniden ayarlayabilir. Örneğin, takım arkadaşlarınızla uyum problemi yaşıyorsanız, çözümü yine zihninizde olması gerekeni düşünüp eyleme geçerek bulursunuz.
İki durumda da zihinde canlandırma, sporcuya fiziksel ve zihinsel yönden kendini programlama seçeneği sunar. Bir hareketin fiziksel olarak mükemmel yapılabilmesi için doğru karar vermek ve olayları organize edebilmek, sporcuyu başarıya ulaştırır.
Zihinde canlandırma, sporcunun gösterdiği performansı arttırıp birtakım olumlu beceriler kazandırmada kaşağıdaki şekillerde yardımcı olur:
• Duygulan Kontrol Eder: Sporcu açısından olumsuz özellikler taşıyan ve performansı azaltan korku, kaygı, öfke, saldırganlık, boğulma, tükenme gibi çaresizlik durumlarında son derece etkilidir. Bu tür durumlarda nasıl davranılıp neler yapılacağı zihinde canlandırmayla planlanarak olumsuz duygular olumluya dönüştürülür.
• Konsantrasyonu Geliştirir: Zihinde canlandırma konsantrasyonu geliştirmeye yardım eder. Sporcu, konsantrasyonu zayıfladığında zihinde canlandırma yoluyla zihinsel canlılığı tekrar yakalayıp performansını koruyabilir. Örneğin, bir hata yaptığınızda sinirlenip bağırmak yerine derin nefes alarak bir sonraki harekete konsantre olmak ya da hafif bir tebessüm ve olumlu bir yaklaşımla yeni harekete yoğunlaşmak mümkündür.
• Strateji Oluşturmaya Yardım Eder: Sporcunun maçtan önce yapacaklarını kontrol etmesini sağlayarak hangi durumda neler yapacağını önceden planlamasına yardımcı olur. Beklenmeyen, sürpriz durumlar için bile alternatifler sunar. Sporcunun daha olumlu, cesur, güvenli ve bilinçli olmasına yardım eder.
• Kendine Güveni Geliştirir: Kazanıp başarılı olmanın en önemli psikolojik özelliği olan kendine güven duygusu, teknik bir eksikliğin zihinde canlandırma yoluyla aşılması sayesinde de sağlanabilir. Bir tenisçi olduğunuzu düşünelim. Bazı durumlarda istediğiniz vuruşları yapamıyorsunuz. Hata yapmaktan korkup savunmada kalıyorsunuz. Zihinde canlandırma yaparak daha güvenli, teknik ve cesurca hareket edebilir ve teknik eksikliğinizi giderebilirsiniz. Yaptığınız spor ne olursa olsun, zihinsel canlandırma son derece etkilidir. Deneyin, göreceksiniz.
• Sakatlıkların İyileşmesini Hızlandırır: Profesyonel ya da amatör olsun, bütün sporcuların en büyük korkusu sakatlıktır ve sakatlıkların iyileşmesi uzun zaman alır.
Sakatlıkla geçen süre boyunca zihinde canlandırma yapmak sporcuya birçok açıdan avantaj sağlayabilir. Sporcu zihinsel olarak antrenmanları sürdürür ve kendisine çabuk iyileştiğini düşündüren olumlu telkinlerle sakatlığını çok daha kısa sürede atlatabilir. Böylece, sürekli zihinde canlandırma yaparak teknik açıdan fazla geri kalmamış olur. Sporcunun kendini salması ve kendine acıyarak zaman kaybetmesi çok sık rastlanan bir olaydır. Bu tür bir tavır, sakatlık döneminin uzamasına, performansın düşmesine ve belki de eski formun yakalanamamasına yol açabilir. Bu tavır, bir sporcunun kariyeri açısından intiharla eşdeğerdir. Hem çok pahalı, hem yıkıcı bir davranıştır. Sporcu istenmeyen durumların olmaması için ne yaptığının bilincine varmalı, her zaman profesyonel olarak davranmalı ve gereğini yerine getirmelidir.
• Teknik Becerileri Arttırarak Sporcunun Maksimum Kapasitesini Geliştirir: Sporcunun zihinsel canlandırmayı en çok kullandığı durumlardan biri, kapasiteyi arttırmaktır. Teknik beceri ve çalışmaları ilerletip kusursuzlaştırmak için zihinde defalarca ve yoğun bir prova yapılır. Bu tür bir çalışma onları daha iyiye götürür. Yüksek teknik verimliliğe ulaşmak kendi imajını değiştireceğinden, yeteneklerine güven duyması ve bireysel gelişmesini sağlar. Bireysel gelişim de yüksek performansı sürekli arttırır ki, bu da başarı demektir.
• Hataları Düzeltir: Sporcu zihinde canlandırma yoluyla hatalarını düzeltebilir. Hataların farkına varılması burada çok önemlidir. Zihne bu ideale ulaşılabileceği düşüncesi sürekli yüklenirse, bir süre sonra vücut da tasarlandığı gibi cevap vermeye başlar. Örneğin, korktuğunuz ya da sürekli yenildiğiniz bir rakip var. Bu rakibin yenilmez olduğunu düşünüyorsunuz ve bu düşünce sizi çaresizliğe sürüklüyor. Onu yenmeyi önce zihninizde kurmalısınız. Zihninizde ideal bir gün tasarlayın. Mükemmel oynadığınızı düşünerek rakibinizi hep yenin. İpler sizin elinizde olsun. Rakibinizi rahatlıkla ve çok başarılı bir şekilde yenme duygusunu yaşayın, görün, duyun, hissedin ve zihninizi doyuruncaya kadar bu çalışmayı tekrarlayın. Antrenmanlarda da aynı his ve coşkuyla çalışın. Çok kısa bir zaman sonra rakibinizi yenebileceğinize, hiç değilse o rakibin yenilebileceğine inanırsınız. Rakibiniz de aynı çalışmaları yapıyorsa, belirleyici olan şey, rakibinizden daha çok isteyip daha çok ayrıntıya inmek olur.
• Isınmayı Kolaylaştırır: Sporcular yüksek performansa ulaşmakta ısınmanın önemini bilirler. Isınma, aslında tek başına önemli bir konudur. İyi şekilde ısınma sporcuyu antrenman ve müsabakaya hazırlamakla kalmaz, sakatlığı önlemede de büyük önem taşır. Isınma, fiziksel, metabolik ve zihinsel olmak üzere üç ana gruba ayrılır.
Fiziksel ısınma kas gruplarını hazırlamaktır. Metabolik ısınma metabolizmayı hazırlamak; sporcunun nasıl besleneceğini belirlemektir. Zihinsel ısınma ise psikolojik olarak hazırlanmaktır. "Kendimi veremedim", "Henüz hazır değildim", "Tam ısınmıştım ki maç bitti", "Hoca beni daha ısınmadan maça soktu" gibi ifadeler, sporcunun psikolojik olarak ısınmadığını gösterir.
Yedek oyuncuların yedeklik kompleksine kapılmaları ve kendilerine güvensizlikleri de zihinsel antrenman eksikliğinden kaynaklanır. Teknik ve kondisyon açısından yeterlililiğe rağmen, zihinsel eksiklik performansı olumsuz yönde etkiler. Yani zihinsel canlandırma, yedek sporcunun kendini hazırlaması ile maç ya da antrenmanda başarılı olmasında önemli rol oynar.
DERLEYEN... (EDİTÖR)
İletişim:[email protected]