Duygunun açık bir tanımını yapmak oldukça güçtür. Ancak duygunun üç yönünden söz etmek mümkündür.
a) Duyguların fizyolojik yönü: Bir takım fizyolojik tepkiler duygularımıza eşlik eder. Duyguların şiddeti arttıkça, fizyolojik tepkilerinde şiddeti artar.
Duyguların fizyolojik tepkilerinin ortaya çıkmasında sinir sistemimiz önemli bir rol oynamaktadır.
Sinir sistemimizin beyin ve omurilikten oluşan kısmına merkezi sinir sistemi denir. '
Beyin ve omuriliği vücudun diğer kısımlarına bağlayan sinir ağına ise, peri-ferik sinir sistemi denir. Periferik sinir sistemi otonom ve somatik sinir sistemi olmak üzere ikiye ayrılır. Somatik sinir sistemi iskelet ve kas hareketleri gibi istemli hareketlerimizi kontrol eder. Otonom sinir sistemi ise, kalp atışı, sindirim, iç salgı bezlerinin faaliyetleri gibi bizim kontrolümüz dışındaki faaliyetleri düzenler.
Otonom sinir sistemi, sempatik ve para-sempatik sistemler olmak üzere ikiye ayrılır. Sempatik sinir sistemi uyarıldığında vücudumuz gereken davranışları yapmaya hazır hale gelir. Parasempatik davranışlar ise vücudumuzun normal hale dönmesini sağlar.
Örneğin, bir tehlike halinde kalp atışlarımızın hızlanması, gözbebeklerimi-zin büyümesi sempatik hareket, tehlikenin geçmesinden sonra vücudun normale dönmesi parasempatik harekettir.
b) Duyguların ifade yönü: Duygularımıza doğrudan gözlemleyemediğimiz fizyolojik tepkilerin yanı sıra doğrudan gözlemleyebildiğimiz bazı davranışlar eşlik eder. Bu davranışlar daha çok yüz ifadeleri ve çıkarılan sesler şeklinde kendini göstermektedir. Duygu ifade eden davranışların en yoğun olduğu bölge yüzümüzdür.
c) Duygusal yaşantı yönü: Duygular aynı zamanda bizim farkında olduğumuz, hissettiğimiz öznel yaşantılardır. Duyguların korku, öfke, mutluluk gibi çeşitli boyutları vardır.
• Korku: Burada önemli olan hususlardan birisi kaygı ile korkunun aynı şey olmadığıdır. Kaygı bir nedeni bulunmayan korkudur. Kaygıda bilişsel bileşen eksiktir.
• Öfke: Öfkenin en temel nedenlerinden birisi bireyin hedefe yönelik davranışlarının engellenmesidir.
• Mutluluk: Mutluluk en basit şekilde hedefe ulaşıldığında duyulan hoş bir duygu olarak tanımlanabilir.
DERLEYEN... (EDİTÖR)
İletişim:
[email protected]