Güdü denince ilk aklımıza gelmesi gereken şey bireyi harekete geçiren ve davranışta bulunmaya iten güç olmalıdır. O halde güdü bir davranışı başlatan ve bu davranışın yön ve devamlılığını belirleyen bireye ait (içsel) bir güç olarak ifade edilebilir. İşte belirli hedefleri olan bu davranışlara güdüsel davranışlar adı verilir.
Buradaki hedef olumlu ya da olumsuz olabilir. Olumlu hedefler yaklaşılmak istenen olumsuz hedefler ise kaçınılmak istenen hedeflerdir. Bunun dışında bazı hedefler doğuştan gelebilir. Örneğin; su içmek gibi. İşte bu tür hedeflere birincil hedefler adı verilir. Bazı hedefler ise öğrenme yoluyla sonradan ortaya çıkar. Başarılı olmak, itibar gibi. Güdüsel davranışlarımızın bazıları fizyolojik ihtiyaçlarla bazıları ise çevresel uyarıcılar ile ilgili olabilir:
a) İçsel Güdüleyiciler: ihtiyaç fizyolojik bir düzeydeki eksikliktir. Güdüsel davranışların başlamasına yol açan fizyolojik kaynaklı nedenlere dürtü denir. Başka bir ifade ile dürtü bir ihtiyacın sebep olduğu rahatsızlık ve gerginlik durumudur. Dürtüler en belirgin içsel güdüleyicilerdir. Örnek olarak açlık ve susuzluk dürtülerini verebiliriz.
b) Dışsal Güdüleyiciler: Güdüsel bir davranışın başlamasına neden olan çevresel uyarıcılara özendirici denilmektedir. Örneğin; Pişmekte olan bir yemeğin kokusunun açlık duygusu uyandırması
Freud, bilinçdışı güdülenmeyi, Bastırma savunma mekanizmasıyla açıklar. Freud'a göre insanlar, kendilerini rahatsız eden düşünce, istek ve güdülerini bilinç dışına iterek unutmaya çalışırlar.
GÜDÜLERİN SINIFLANDIRILMASI
a. Birincil Güdüler: Bunlar öğrenilmemiş birincil hedefleri olan güdülerdir. Bu güdülerin hedefleri doğuştandır. Birincil güdüleri üç grupta toplamak mümkündür. Bunlar;
• Açlık ve susuzluk gibi fizyolojik kökenli güdüler
• Cinsellik ve analık gibi fizyolojik bir kökeni olan ancak bu kökenden bağımsız olarak devam edebilen güdüler
• Faaliyet ve manipülasyon güdüleri: Bunlar merak, araştırma, kurcalama ve faaliyet gibi fizyolojik kökeni olmayan güdülerdir.
b. Sosyal Güdüler: Sonradan öğrenme yoluyla kazanılan ve sadece insana özgü olan güdülerdir. Doğrudan ya da dolaylı olarak insanlarla ilgili güdüler olarak da tanımlanabilirler. Birçok türü vardır; ancak psikologların önemle üzerinde durdukları iki tanesi;
1. Bağlanma güdüsü hayatın ilk yıllarında, bebek-anne etkileşimi sonucunda öğrenilir.
2. Başarma güdüsü, başta ana-baba olmak üzere diğer insanlarla olan etkileşim sonucunda öğrenilir.
GÜDÜLERİN HİYERARŞİSİ
Abraham Maslaw'a göre güdülerin evrensel bir hiyerarşisi vardır. Bu hiyerarşik sıralamayı aşağıdaki şekil yardımıyla daha iyi görebiliriz.
Maslow'a göre davranışlarımızı yönlendirmede herhangi bir basamakta bulunan güdüler, kendilerinden daha üst basamakta bulunan güdülere göre öncelik taşımaktadır. Buna göre örneğin dördüncü basamaktaki ihtiyaçlarını (başarı, itibar, statü) giderememiş bir kişinin kendini gerçekleştirme ihtiyacı ile ilgili güdülerden daha fazla etkilenmesi mümkün değildir.
Bu makale şu konularla ilgili olabilir :
güdü -
güdüleme -
GÜDÜ
başlıklı Cemal KONDU
tarafından yazılan yazı 3259 kişi tarafından okundu ve 0 kişi tarafından yorumlandı