Meta programlar, evrensel oldukları kadar çeşit çeşittir. Onları izleyerek, sorarak ve dinleyerek bilmeye başlarsınız. Çoğu durumda, özellikle düzenli ilişki içinde olduğunuz insanlar söz konusu olduğunda, başlıca farklılıkların farkında olunca, onları tanımakta, örneğin geçmişte yaşıyor görünen, sürekli ‘okşanmaya’ ihtiyaç duyan, maddi sahiplik ve statü sembolleriyle ilgilenen ya da bir göreve başlamadan önce tüm olası sonuç ve etkileri anlamak ihtiyacı hisseden türde insanlan tanımakta hiç zorluk çekmezsiniz. Duyusal tercihi tanımada gördüğümüz gibi, insanların kullandıkları sözcük ve ifadeler de düşüncelerinin yapılanma biçimini ele vermektedir.
Öteki insanın ‘harita’sına nüfuz etmek için ‘duyusal keskinliğe’ ihtiyacınız olacaktır. Bir insana, planlı bir yeniden yapılanmadan, başka bir değişim önerisinden ya da bir ilişkiden ne istediğini sorduğunuzda, neyi istediğini mi söylüyor yoksa neyi istemediğini mi? Bir ürünü ya da hizmeti, onun sizi nelerden kurtardığ
Dil hakkında düşünmeden iletişimin konusunu ele almak normal bir şey olmazdı. NLP'nin dilbilimsel unsuru adında gizlidir. İyi iletişimciler, istediklerim elde etmek için dili nasıl kullanacaklarını ve kendi yararlarına çevireceklerini bilirler. Dilin, örneğin açık olmaya yardımcı olduğu zamanlar vardır: ‘İstasyonda buluşalım’ demek, olası tüm yanlış anlamalara, zamanın ve çabanın boşa harcanmasına meydan vermek istemiyorsanız, daha açık biçimde ifade edilebilirdi. Bununla birlikte, dilin belirsiz olmaya yardımcı olduğu zamanlar da vardır. Çalışanlarınızdan birisinin inisiyatifini kullanmasını ve yaratıcı fikirler üretmesini istiyorsanız, işle ilgili ne kadar az ayrıntıdan bahsederseniz o kadar iyi olur. Benzer biçimde, müşterinizin zihninin bir ürün ya da hizmetin hayal edilebilecek kozmik keyifleri etrafında özgürce dolaşmasına olanak tanımak, onu ürünün özelliklerinin bazı teknik ayrıntılarına yöneltmekten daha etkili olabilir. Kesin olmayan dil ya da doğrudan ilişkili olmayan m
Planlama ve hedef belirleme, herhalde gündeminizin her zaman üst sıralarında yer alır. Çoğumuz planlamayı bir yatırım olarak görürüz. Bu yatırım için harcanan zaman ve çekilen zahmet, genellikle iyi bir şekilde geri ödenir. Bir telefon konuşmasından ya da kısa bir kişisel görüşmeden ne elde etmek istediğiniz ve bunu en iyi şekilde nasıl başarabileceğiniz hakkında yarım dakika düşünmeniz etkinliğinizi muhtemelen artıracaktır. İstediğiniz sonuçlan elde etmedeki basan oranınız birkaç kat artuılabilir. Üstelik, telefon masraflarından tasarruf eder ve kıymetli zamanınızın daha azını harcarsınız. Daha büyük görevler ve projeler söz konusu olduğunda, iyi planlama sadece zaman, para ve diğer kaynaklardan daha az harcama değil, basan ve başarısızlık arasındaki fark anlamına da gelir. Planlamanın, hedeflerinizi tanımlamanıza, ya da bir organizasyon halinde, on-lan bir şekilde resmileştirmenize yardımcı olduğu açıktır. Ama bundan başka pek çok şey vardır ve NLP, güçlü teknolojiyi işte bu ala
İnsan beyni ve sinir sistemi bir sibernetik sisteme en iyi örnektir. İnsanın sibernetik sistemi şaşırtıcı derecede karmaşıktır ve bunun en açık örneği, solunum ve nabız oranı gibi yaşamsal nitelikteki ‘yaşam hedeflerimizin bir anlık bile bilinçli düşünce olmadan düzenlenişidir. Bu örneklerde, sistem yapının ayrılmaz bir parçasıdır; zaten böyle olması, hiç şaşmadan düzenlenen ana bedensel işlevler açısından büyük bir talihtir. Vücut sıcaklığınız önceden ayarlandığı hedeften aşağı düşerse, hedefe yeniden ulaşmak üzere ısı üretmek için normal olarak titrersiniz. Sıcaklığınız çok artarsa, tıpkı bir otomobilin soğutma sistemi gibi, ter şeklinde sıvı akmaya başlar. Bu da tümüyle kendiliğindendir.
Daha karmaşık faaliyetlerde (gerçi bahsetmiş olduklarım da oldukça karmaşıktır), aynı kendiliğinden sistem devrededir. Nabız ve solunum oranlarının aksine buradaki tek fark, örneğin bağcıklarınızı bağlamak, bir sosis yemek, bir yarışa katılmak ya da aylık satış hedeflerini tut
Problem çözme sürecinin problem bulma ya da problemi tanıma kısmını ele alan çeşitli teknikler vardır. Örneğin, veri toplama, ‘semptom’ teşhisi, araştırma metodolojisi ve grup beyin fırtınası bu kısma dahil olabilir. Geleneksel teknikler, esas olarak, istatistikler, sonuçlar, hedefler, eğilimler, performans düzeyleri, vb. gibi katı veriler üzerinde yoğunlaşırlar. Yumuşak veriler ise duygular, inançlar, görüşler, tutumlar, kişilikler, kişisel davranışlar, seziler, tepkiler, vb. ile ilgili olabilir. Daha önce gördüğümüz düşünme aşamaları bunları örneklerle açıklamaktadır. Mantıklı düşünen yöneticiler için tehlike, bir probleme ilişkin yumuşak verileri ve öznel yanları inkar etmek ya da küçümsemektir. Oysa pratikte, bu yanlar genellikle, sorunların aslan payını (buzdağının yüzeyin altındaki kısmını) temsil etmektedir, dolayısıyla onlarla en iyi şekilde ilgilenmemiz gerekir. Bu yüzden, yaratıcı yaklaşımlar çoğu kez aynı mantık zemininde dolanıp duran daha analitik tekniklere kıyasla d
Organizasyonun bir ürünü, pazarı, departmanı ya da herhangi bir parçasını alarak, semptomları ya da bilinen sorun veya faktörleri sıralayın. Örneğin bir ürün için şunları listeleyebilirsiniz: • son üç ayda satışlardaki düşüş
• malzeme teminindeki darboğazlar
• işletmedeki moralin düşük olması
• piyasaya yeni ürün sürmenin etkisi
• yinelenen fabrika bakım güçlükleri
• piyasaya yeni giren rakipler
Bunlar, problemlerin tanımlanabilmesi için katı ya da yumuşak veri gerekliliklerine göre sınıflandırılabilir. Satış rakamları ya da envanter düzeyleri gibi bazı semptomlar katı destekleyici verilere sahipken, diğer semptomlar insanlar, teknolojinin etkisi ya da gelecekte ne olabileceği gibi öznel yargılar içerecektir. Ama her durumda, pro
Meseleleri ve problemleri reaktif bir tarzdan çok proaktif bir tarzda sorgulamamıza olanak tanıyacak çeşitli araştırma yöntemleri mevcuttur. Örneğin, soru listeleri, mülakatlar, ürün, kalite ve finans istatistikleri, tutum ve benzeri şeyler için anketler, iş örnekleme, odak grupları, vb. vardır. Bir semptom çözümlemesinde olduğu gibi, bunlar sorunları büyük olasılıkla belirleyecekler ve yeniden çerçevelendirme teknikleri problemlere ancak o zaman uygulanabilecektir. Bunlar katı ve yumuşak verileri içerdikleri gibi, hayal kurma ve yargıda bulunma yeteneklerini de gerektirirler. Tüm problem bulma tekniklerinde olduğu gibi, doğru bir tutum çerçevesi benimsemeniz halinde fırsatlar önünüze çıkacaktır. DERLEYEN... (EDİTÖR) İletişim:[email protected]