Psikolojide kullanılan araştırma teknikleri şu şekilde özetlenebilir.
A. Betimsel Araştırma ve İlgili Teknikler
Betimsel araştırmanın amacı davranışları;
- Özetlemek
- Sınıflandırmak
- Ve birbiri ile ilişkili ya da ilişkisiz davranışsal olayları belirlemektir.
Betimsel araştırmada şu teknikler kullanılır.
1- Doğal Gözlem: Canlılar doğal çevrelerinde ve araştırmacının herhangi bir müdahalesi olmadan gözlenir. En eski veri toplama yöntemidir.
2- Sistematik Gözlem: Gözlem araştırmacının belirlediği koşullar altında gözlenir.
3- Testler: Testler davranışları ve davranışlarla ilgili özellikleri ölçmede kullanılan araçlardır. Bu teknik ile eide edilen verilerin bilimsel çalışmalarda kullanılabilmesi için testlerin iki temel özelliğe sahip olması gerekir.
Güvenirlik: Testin değişik uygulamalarda ne kadar tutarlı ölçme yaptığını gösterir.
Geçerlik: Testin ölçmeyi amaçladığı özelliği ne dereceye kadar ölçebildiğini gösterir.
4- Soru Listesi (Anket): Bireylerin belirli konulardaki tutumlarını, düşünce ve duygularını, önerilerini saptamak amacıyla düzenlenmiş soru listeleridir.Özellikle sosyal psikolojide kullanılan bir tekniktir.
5- Mülakat: insanların duygu ve düşüncelerini, davranışlarını saptamada, onları yakından tanımada kullanılan bir tekniktir.
6- Vak'a İncelemesi: Bu teknikte bireyin kendisinden ve başka kaynaklardan geçmişi, ailesi, çevresindeki insanlarla ilişkileri, sorunları ve benzeri diğer konular hakkında bilgi alınır.
B. Deneysel Araştırmalar
Davranışın nedenlerini ve ön belirleyicilerini saptamaya yönelik araştırmalarda ve özellikle psikolojinin ve biyolojik ve fiziksel bilimlere yakın dallarında deneysel yöntemden yararlanılır.
Deneysel araştırmaların amacı davranışların neden ve sonuçlarını ortaya koymaktır. Neden ve sonuç ilişkilerinin tespit edilmesini sağlayan işlemler şunlardır:
• Bağımsız değişkeni değişimleme: Bağımsız değişken herhangi bir davranışa neden olan, belirleyici olan değişkendir. Araştırmacı bu değişkeni sistematik olarak değiştirerek davranışta meydana gelen değişiklikleri gözlemler. Bağımsız değişkenin sistematik olarak değiştirilmesi işlemine değişimleme adı verilir. (Manipülasyon)
• Değişimlemenin bağımlı değişkene olan etkisini gözlemleme: Deneyde etkilenmesi beklenen değişkene bağımlı değişken adı verilir. Yukarıdaki açıklamalardan anlaşılacağı üzere psikolojide bağımlı değişken davranıştır.
• Diğer değişkenleri kontrol etme: Bir deneyde bağımlı değişkeni bağımsız değişkenin dışındaki başka değişkenlerde etkileyebilir. Bu durum bağımsız değişken (neden) ile bağımlı değişken (sonuç) arasında ilişki kurulmasını zorlaştırır.
C. Korelatif Araştırmalar
Bağımlı-bağımsız değişken ayrımının bulunmadığı ya da yapılamadığı durumlarda psikologlar korelatif araştırma tekniğini kullanırlar. Yani çevrede kendiliklerinden mevcut olan ve yine kendiliklerinden değişik değerler alan değişkenler arasındaki karşılıklı ilişki (korelasyon) saptanır. Korelasyonun yapılması için aşağıdaki işlemler yapılır.
1- İlişkisi incelenmek istenen değişkenler belirlenir.
2- Değişkenlerin özellikleri göz önüne alınarak en uygun istatistiksel teknik seçilir ve uygulanır. Böylece değişkenler arasındaki ilişkinin derecesi belirlenir.
3- Değişkenler arasındaki ilişkileri saptayan korelatif araştırmalar, davranışların betimlenmesi amacını gerçekleştirir.
Bu makale şu konularla ilgili olabilir :
psikoloji -
psikolojinin yöntemi -
-
PSİKOLOJİNİN YÖNTEMİ
başlıklı Cemal KONDU
tarafından yazılan yazı 2942 kişi tarafından okundu ve 0 kişi tarafından yorumlandı